อังคาร กัลยาณพงศ์ ได้รับการประกาศให้เป็นศิลปินแห่งชาติ สาขาวรรณศิลป์เมื่อปีพ.ศ. 2532 ตลอดช่วงชีวิตการทำงาน เขามีชื่อเสียงและได้รับการยอมรับทั้งในด้านผลงานวรรณกรรมและจิตรกรรม

อังคารเกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 13 กุมภาพันธ์ 2469 จังหวัดนครศรีธรรมราช แรกเกิดชื่อสมประสงค์ เมื่อวัยเด็กป่วยหนักคล้ายเป็นอัมพาตจนเกือบไม่รอดชีวิต เมื่อรักษาตัวจนหายดีครอบครัวจึงตั้งชื่อให้ใหม่ว่า บุญส่ง ส่วนชื่ออังคารนั้น เขาได้ตั้งชื่อให้ตัวเองจากครั้งประสบช่วงชีวิตที่ลำบาก ซึ่งเป็นการเปรียบเปรยถึงการตายไปแล้วและเกิดใหม่ ดังคำว่า อังคาร ซึ่งมีความหมายว่าเถ้าถ่าน 

ด้านวรรณกรรม มีผลงานทั้งร้อยแก้วและร้อยกรองที่แสดงถึงความคิดอันเป็นอิสระ ไม่ถูกร้อยรัดด้วยรูปแบบที่ตายตัว มีเอกลักษณ์ทางภาษาอันไพเราะ ลึกซึ้ง แต่แข็งกร้าวและแหวกแนว จนได้รับการกล่าวขานว่าเป็นผู้บุกเบิกกวีนิพนธ์ยุคใหม่ ผลงานของเขาได้รับการรวบรวมและตีพิมพ์ครั้งแรกคือ สังคมศาสตร์ปริทัศน์ (พ.ศ.2506) และ กวีนิพนธ์ (2507) โดยการส่งเสริมและสนับสนุนจาก สุลักษณ์ ศิวรักษ์ หรือ ส. ศิวรักษ์ อดีตบรรณาธิการคนแรกและผู้ก่อตั้งหนังสือ “สังคมศาสตร์ปริทัศน์” หลังจากนั้นมีการเผยแพร่และตีพิมพ์อย่างสม่ำเสมอ ส่งผลให้อังคาร กัลยาณพงศ์มีชื่อเสียงอย่างรวดเร็ว โดยในช่วงแรกมีผู้โจมตีเขาเกี่ยวกับการเขียนบทกวีแหวกแนวฉันทลักษณ์จนบางครั้งถูกเรียกว่า กวีผู้แหกคอก

ด้านจิตรกรรม มีชื่อเสียงในด้านการใช้เทคนิคเกรยอง หรือชาร์โคล ซึ่งเปี่ยมด้วยเอกลักษณ์อย่างยากจะหาใครเหมือน ฉับไวแต่คม หนักแน่นแต่พลิ้วไหว เนื้อหามีนัยเชื่อมโยงถึงประเด็นทางปรัชญา โลก จักรวาล ธรรมชาติ ความจริงแห่งสรรพชีวิต แรงบันดาลใจที่ได้มาจากประเด็นทางพุทธศาสนา นอกจากนี้ยังมีผลงานจิตรกรรมฝาผนังหลายแห่ง เช่น  โรงเรียนเตรียมทหาร โรงแรมเพรสซิเดนท์ โรงพยาบาลสระบุรี

ด้านอนุรักษ์จิตรกรรมโบราณ ช่วงที่พ้นจากการศึกษามหาวิทยาลัย อังคารได้บวชเรียนนักธรรมที่วัดมหาธาตุราวสองเดือน ก่อนที่อาจารย์เฟื้อ หริพิทักษ์จะมาทาบทามให้เป็นผู้ช่วยทำงานอนุรักษ์จิตรกรรมไทยภายใต้โครงการของกรมศิลป์ โดยทั้งสองต้องเดินทางไปยังจังหวัดต่างๆ ที่มีวัดและโบราณสถานเก่าแก่สำคัญหลายแห่ง เพื่อทำการคัดลอกลวดลายงานช่างโบราณ สถูป เจดีย์ จิตรกรรม โบราณสถาน เช่น อยุธยา สุโขทัย ศรีสัชนาลัย เพชรบุรี เป็นต้น

ในด้านชีวิตครอบครัว อังคารสมรสกับอุ่นเรือน จิตต์ภักดี มีบุตร-ธิดา 3 คนได้แก่ ภูหลวง อ้อมแก้ว วิศาขา ในช่วงบั้นปลายของชีวิต เขาเข้ารับการรักษาในโรงพยาบาลด้วยปัญหาทางสุขภาพหลายอย่าง เช่น โรคไต โรคหัวใจ เบาหวาน ความดัน อังคารเสียชีวิตด้วยภาวะไตวายเมื่อเวลา 00.30 น. ของวันที่ 25 สิงหาคม 2555